در آن زمان که کلک صنع بر آبی و خاکی رقم زد، یگانه دادار هستی بخش از سر لطف و کرم به آدمی دانش آموخت «وَعَلَّمَ آدَمَ الأَسْمَاء کُلَّهَا ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلاَئِکَةِ فَقَالَ أَنبِئُونِی بِأَسْمَاء هَؤُلاء إِن کُنتُمْ صَادِقِینَ»؛ و [خدا] همه [معانى] نامها را به آدم آموخت سپس آنها را بر فرشتگان عرضه نمود و فرمود اگر راست مىگویید از اسامى اینها به من خبر دهید. (بقره/31) خداوند فرشتگان را برای فراگیری این دانش به انسان ارجاع داد «قَالَ یَا آدَمُ أَنبِئْهُم بِأَسْمَآئِهِمْ فَلَمَّا أَنبَأَهُمْ بِأَسْمَآئِهِمْ»؛ فرمود اى آدم، ایشان را از اسامى آنان خبر ده. (بقره/33)
این شیوه در آغاز نهضت بزرگ اسلام نیز به روشنی دیده می شود. حرکت تاریخی و سرنوشت ساز پیامبر گرامی اسلام و تمدن تابناک فرهنگی اسلام با نزول اولین آیات قرآن که با فعل امر « اقرء» یعنی بخوان، آغاز شد. پیامبر اکرم (ص) بر اساس این امر مهم، بنیان اسلام را بر تفکر و تحصیل علم و دانش و کسب معارف و فضایل استوار ساخت و مسلمانان به موجب این تعلیم اساسی، در طول زمانها توانستند بزرگ‌ترین تمدن جهانی را با دست‌یابی بر قوانین علمی و ترقّی و تعالی در رشته‌های گوناگون و کشفیات فراوان در زمینه های علمی و تجربی پی‌ریزی کنند.
واژه کتاب در قرآن کریم 230 بار به کار رفته است که 49 بار، مراد قرآن است و در مواردی هم تورات، انجیل، نامه عمل، لوح محفوظ و ... منظور می باشد.
در روایات، از قرآن به عنوان "کتاب" و "الکتاب" فراوان یاد شده و ابعاد آموزشی و هدایتی و حق گستری آن بیان شده است. مشهورترین این روایات، حدیث شکوهمند "ثقلین" است.
همان‌گونه که کتاب از دیرباز، حافظ و احیاکننده تفکر و اندیشه‌های والا و منبع عظیمی بوده است که طالبان علم، اندیشه و حقیقت را سیراب نموده است، امروزه نیز می‌تواند وسیله‌ای مطمئن و کارآمد در بهینه‌سازی فضای فرهنگی جامعه به شمار آید.
کتاب و کتابخوانی در رشد حیات اجتماعی تأثیر بسزایی دارد. روح یک جامعه در پرتو این مهم بارور می‌شود و به همین دلیل میراث فرهنگی و تمدن اسلامی همیشه سرشار از کتابهای بزرگانی است که افتخار جامعه بشری بوده و همه همت اولیای دین اسلام بر این بوده است که بندگان خدا را به سوی روشنایی کتاب رهنمون شوند. چنانکه کلام الهی با توجه به قلم آغاز شده: «علم بالقلم» و در جایی دیگر می فرماید: «ن و القلم و ما یسطرون»
امام صادق علیه السلام می فرماید:« اِحْفِظوُا بِکُتُبِکُمْ فِاِنَّکُمْ سوُفَ تَحْتاجوُنَ الیْها»؛ «کتابهایتان را حفظ کنید زیرا که نیازمند آنها خواهید شد».
این بیان شیوای ششمین پیشوای شیعیان بیان کننده اهمیت فرهنگ نوشتاری و فراتر از آن مراجعه به نگاشته‌های پیشینیان و در یک کلمه اهمیت کتاب و کتاب خوانی است. موضوعی که امروز به مناسبت روز کتاب و کتابخوانی از آن سخن خواهم گفت.
کتاب و کتابخوانی در ایران
کشور ایران از دیرباز جزء اولین کشورهایی بوده است که به خاطر چاپ اولین کتابها در دنیا با این«واژه» آشنا شد. از زمان سامانیان و پیش از آن، مقالات مختلف به صورت کتاب درآمد و حتی پیش از آن نسخه‌های خطی تا به امروز باقی مانده که همه نشان‌دهندۀ پیشینه بسیار کهن کتاب و کتابخوانی در ایران است.
ایرانیان جزء اولین مردمانی بودند که با کتاب و کتابخوانی آشنا شدند و این امر تا به امروز باقی مانده است.
هم اکنون در این کره خاکی، کتابخانه‌های‌زیادی وجود دارد که دهها هزار جلد در آن کتاب جای گرفته است و افرادی در این دنیای پهناور هستند که کتابخانه‌های شخصی دارند و زندگی‌شان را کتاب گرفته و دیوانه‌وار عاشق این‌دوست بی‌زبان هستند. چه تجربه‌های ارزانی از رهگذر تجارب دیگران و دست نوشته‌هایشان در اختیار نسل کنونی قرار گرفته است. حکیمی می‌گوید: وقتی احساس می‌کنید دگر هیچ دوستی برایتان باقی نمانده، به قفسه کتابهایتان مراجعه‌کنید.
ملک ملک سخن امیر مؤمنان می‌فرمایند: «الکتب بساتین العلماء»؛ کتابها، باغ و بوستان دانشمندان است. پس بیاید به مرغزار سر سبز و مصفای کتاب پا نهیم و در دامن طبیعت آرامش‌بخش آن، روح و جان خویش را صیقل دهیم.
لیست کل یادداشت های این وبلاگ
|
احمد ربانی خواه (عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور) در باغ بی برگی زادم و در ثروت فقر غنی گشتم و از چشمه ایمان سیراب شدم و در هوای دوست داشتن، دم زدم و در آرزوی آزادی، سر برداشتم و در بالای غرور، قامت کشیدم و از دانش طعامم دادند و از شعر شرابم نوشاندند و از مهر نوازشم کردند و حقیقت، دینم شد و راه رفتم و خیر، حیاتم شد و کار ماندنم و زیبایی، عشقم شد و بهانه زیستنم. |
